Karawaka – krzyż morowy – ma pochodzenie wczesnochrześcijańskie. Do historycznego miasta Caravaca przynieśli go Templariusze, skąd do naszej Ojczyzny trafiła w wieku XVI choć inne źródła podają, że caravaca przybyła do nas za czasów Władysława Łokietka. Razem z relikwiami św. Krzyża znalazła się w klasztorze Łysogórskim.

W Polsce krzyż karawaka sławny był w wieku XVIII, XIX i na początku XX w. Powodem stawiania takiego krzyża bywała z jednej strony upamiętnienie ofiar „morowego powietrza” i miejsc pochówków, a z drugiej traktowano go jako znak, który miał od danej miejscowości oddalać choroby.

W Polsce dla przykładu na Kurpiach takie krzyże stawiano w czasach epidemii do 1895r. Znajdowały się na nich napisy „Od nagłej śmierci zachowaj nas Panie”.